PRYM
Fundacja Galerii Foksal
Wystawa, którą Fundacja Galerii Foksal przygotowała dla BWA w Zielonej Górze, dotyczy kilku hipotez, które kształtują relacje artystów i instytucji oraz stanowią o ciągle zmieniających się sposobach wystawiania dzieł sztuki.Tytuł wystawy został zapożyczony z pracy Cezarego Bodzianowskiego, w której artysta przedstawił na przykładzie Centrum Rzeźby w Orońsku proces formatowania i formowania pracy artysty przez instytucje. Zaprogramował odwrócenie ról: to artysta używając podstępu zwraca się z propozycją wykreowania i wykonania dzieła do placówki produkcyjno-wystawienniczej. Ostatecznie w efekcie mamy do czynienia z pokracznym dziwolągiem „na obraz i podobieństwo” możliwości, zamiarów oraz sił instytucji.Zainspirowała nas historia budynku BWA, który został wzniesiony w czasie, gdy miasto gościło ważną imprezę artystyczną, prawdopodobnie największą na Ziemiach Odzyskanych: biennale sztuki współczesnej „Złote Grono”. Zaprojektowana w 1965 galeria była przykładem nowoczesnego, otwartego na zewnątrz gmachu o precyzyjnie zaprojektowanych detalach, wkomponowana w przestrzeń pobliskiego parku. Z czasem obiekt stracił swój „nowoczesny” charakter. Przestrzeń ekspozycyjna zamieniła się w odizolowaną białą salę, detale architektoniczne stopniowo zanikły lub zatraciły związek z architekturą. Powstałe luki w znaczeniach budynku uzupełniono plastikiem i jaskrawymi kolorami.
Wystawę chcielibyśmy rozegrać na przestrzeni siedmiu stołów – postumentów, których kształt jest powtórzeniem reliefu na fasadzie budynku BWA, głównej dekoracji i znaku instytucji. Na tych stołach chcielibyśmy doprowadzić do nieoczekiwanych spotkań i konfrontacji prac artystów różnych generacji i zainteresowań. Status prac jest również bardzo różny: od obiektów muzealnych po zapomniane w pracowniach rzeźbiarskie szkice. W poszukiwaniach kierowalibyśmy się różnymi kategoriami: model, rękodzieło, gadżet, proteza, lalka, nieudana praca, nieświadomy szkic. Jedynym ograniczeniem jest niewielki rozmiar prac i kwestia rękodzieła - chodziłoby o przedmioty ręką artysty uczynione (udolnie bądź nieudolnie). Narzucając sobie arbitralne warunki wstępne zyskujemy nieoczekiwaną swobodę kształtowania ekspozycji. Efekt może przypominać surrealistyczny przepis na dzieło sztuki: spotkanie maszyny do szycia z parasolką na stole operacyjnym. Pod pozorami porządku i kategoryzacji na stołach mapach dojdzie do pomieszania i zderzania przedmiotów i kryjących się za nimi różnych historii, które powinny się gryźć, wykluczać i inspirować, tak jak przypadkowo zebrane książki na półce w bibliotece.
Joanna Mytkowska, Andrzej Przywara
Fundacja Galerii Foksal została założona w lutym 1997 roku w oparciu o istniejąca od 1966 roku Galerię Foksal. Galeria Foksal była unikalną w skali Europy Wschodniej instytucją, która z jednej strony od lat 60. funkcjonowała w międzynarodowym kontekście, z drugiej strony prowadziła refleksję nad sposobami działania instytucji i pozycji artysty w kontekście artworldu i lokalnej sytuacji zarazem. Przez ponad trzydzieści lat funkcjonowania na marginesie oficjalnych struktur komunistycznego państwa Galeria Foksal zdobyła międzynarodowa renomę, pracowała z najbardziej liczącymi się artystami, wykreowała pozycję kilku polskich artystów na scenie międzynarodowej, zgromadziła cenne archiwum. Po przełomie roku 1989 Galeria Foksal pozostała w biurokratycznych strukturach zarządzania kulturą.
Fundatorem Fundacji Galerii Foksal był Wiesław Borowski, jeden z założycieli Galerii Foksal w 1966 roku, twórcami jej programu działania byli młodzi kuratorzy Galerii Foksal: Adam Szymczyk, Andrzej Przywara i Joanna Mytkowska. Celem Fundacji Galerii Foksal od początku jej istnienia było twórcze wykorzystanie tradycji Galerii Foksal dla szukania nowych modeli funkcjonowania instytucji artystycznej w kontekście międzynarodowej sytuacji artystycznej, nowej rzeczywistości społecznej i ekonomicznej w Polsce w latach 90. Od 1997 roku Fundacja podjęła szereg działań na polu artystycznym i instytucjonalnym eksperymentując z zakresem znaczenia takich pojęć jak historia, galeria, przestrzeń publiczna. W ramach szukania w historii elementów żywych i inspirujących zostały podjęte próby aktywizowania wybranych wątków historycznych: wystawa pochodzącego z Katowic Hansa Bellmera, praca nad publikacjami archiwalnymi (Tadeusz Kantor, Edward Krasiński), konfrontacja lat 60. i 90. w ramach takich projektów jak "Pełzająca rewolucja" w 1999 i 2000 r. (Jim Lambie, Richard Wright, Edward Krasiński, Andrzej Szewczyk), czy fizyczne przeniesienie całej zawartości Galerii Foksal wraz z meblami i dokumentacją jako forma prezentacji na wystawę dotycząca estetyki lat 60. w Galerii Zachęta (2000). Radykalne postawy wobec tradycji white cube dyskutowano w związku z projektami Pawła Althamera (1997, 1999), który konsekwentnie "wyprowadzał" widzów poza galerię w ramach swoich kolejnych wystaw, czy Gregora Schneidera (1997), który przewiózł do galerii fragment swojego domu z Rheydt. Do inicjowanych przez Fundację Galerii Foksal działań w przestrzeni publicznej należała między innymi akcja z mieszkańcami bloku na osiedlu mieszkaniowym zatytułowana "Bródno 2000" Pawła Althamera, oraz będąca komentarzem do sytuacji zmieniającego się agresywnie klimaty miasta Warszawy monumentalna "Mozaika" Piotra Uklańskiego.
Przez cztery lata (1997-2001) Fundacja Galerii Foksal wspierała organizacyjnie i finansowo podlegającą administracji kulturalnej regionu Mazowsza Galerię Foksal. W grudniu 2001 działająca do tej pory bez własnego miejsca Fundacja zdecydowała się na przeniesienie działalności do własnej przestrzeni, będącej równocześnie przestrzenią wystawienniczą. Kwestia nowego modelu instytucji, która była zawsze przedmiotem refleksji w środowisku Foksal, stała się kwestią praktycznych rozwiązań. Przeniesienie się do nowej przestrzeni i eksperymentowanie z możliwościami sposobami funkcjonowania instytucji artystycznej zostało wymuszone także kryzysem instytucjonalnym większości polskich publicznych placówek powołanych do opieki i promocji sztuki współczesnej. Marazmem, który zapanował po serii skandali próbujących wykorzystać sztukę współczesną do doraźnych rozgrywek politycznych, usunięciu kilku bardziej ambitnych dyrektorów ze stanowisk. Sytuacja wokół powstającej w Polsce zaangażowanej społecznie sztuki została zamrożona, publiczna dyskusja zmanipulowana i de facto uniemożliwiona przez konserwatywne media i decydentów, którzy niezależnie od opcji politycznej, jaką reprezentowali, nie byli w stanie przedstawić sensownego programu zarządzania kulturą. W latach 90. w Polsce powstała tylko jedna nowa publiczna instytucja artystyczna; istniejące wcześniej skostniały w ramach biurokratycznych struktur, oficjalna polityka kulturalna państwa ogranicza się do okazjonalnych międzypaństwowych wymian kulturalnych. W tej sytuacji nadzieje budzą powstające powoli prywatne przedsięwzięcia, stowarzyszenia i fundacje powoływane w celu poszerzenia lub tworzenia wolnego terenu dla prezentacji idei artystycznych
Fundacja Galerii Foksal w ciągu roku (od grudnia 2001) swojego działania w nowej przestrzeni zorganizowała kilkanaście projektów: między innymi wystawę i sympozjum poświęcone twórczości szwajcarskiego pisarza Roberta Walsera wraz z wydaniem pierwszego polskiego tłumaczenia zbioru jego opowiadań, realizację w przestrzeni publicznej projektu Pawła Althamera "Domek na drzewie", oraz wystawę poświęconą kształtowi lokalnego modernizmu, skupioną wokół budynku z 1962 roku w którym mieści się Fundacja z udziałem artystów z Glasgow : Toby Patersona i Martina Boyce'a. Fundacja przygotowała kilka prezentancji swojej aktywności za granicą, między innymi w Royal College of Art. w Londynie, na Gwangju Biennale w Korei oraz na wystawie "Baltic Babel" w Rooseum w Malmoe. Jaką próbę refleksji nad miejscem instytucji artystycznej w przestrzeni społecznej należy uznać projekt Santiago Sierry zrealizowany w Fundacji, zatytułowany "Historia Galerii Foksal wyłożona bezrobotnemu Ukraińcowi".
Fundacja brała udział w następujących przedsięwzięciach za granicą w 2002:
„Pause” Kwangju Biennale, Korea, „Fair”, udział w wystawie kończącej kurs kuratorski w Royal College of Art, Londyn, „Baltic Babel”, Rooseum Malmoe, „September Horse”, Kunstlerhaus Bethanien, Berlin, „Kunstexpedition“, Sony Centre, Berlin. Ponadto przygotowano prezentacje programu Fundacji Galerii Foksal na targach sztuki: Liste Bazylea, Artforum Berlin, Artpole, Kolonia.
Fundacja zajmowała się także koordynacją udziału artystów w licznych wystawach; między innymi: “Urgent Painting” – Musee D’Art Moderne, Paryż – Wilhelm Sasnal, Biennale Sydney – Katarzyna Józefowicz, “Centre of Attraction”, Wilno – Katarzyna Józefowicz, Paweł Althamer, “I promise, it’s Political”, Ludwig Museum, Koeln – Paweł Althamer, “Painting on the Move”, Kunsthalle, Basel – Wilhelm Sasnal.
W 2003 roku zrealizowano dwa duże projekty poza siedziba Fundacji: w Warszawie wraz z Lucy McKenzie i Pauliną Ołowską „Nova Popularna”, oraz wystawę towarzyszące 3 Festiwalowi Filmowego Era Nowe Horyzonty „Ukryte w Słońcu” skupiającą artystów z Polski i zagranicy.
Oraz nastepujące w wystawy w siedzibie Fundacji: Artur Żmijewski „Lekcja Śpiewu I i II” Mirosław Bałka „Lebensraum”, Anna Niesterowicz „Logical Cooking”, Piotr Janas (obrazy).
