„Arton Review. Wokół Formy Filmowej” to przegląd polskiego filmu eksperymentalnego i wideo zrealizowany przez Fundację Arton we współpracy z Muzeum Narodowym w Warszawie oraz BWA Zielona Góra. Program zainicjowany w 2014 roku oparty jest o zasoby Repozytorium Fundacji – cyfrowego archiwum polskiej sztuki lat 70.
Cyfrowe Archiwum zawiera fotografie, dokumenty, a także filmy autorstwa m.in Jolanty Marcolli, Ryszarda Waśki, Pawła Kwieka, Wojciecha Bruszewskiego, Henryka Gajewskiego czy Romualda Kutery
Materiały archiwalne z Repozytorium stały się punktem wyjścia do stworzenia serii prac wideo zainspirowanych twórczością klasyków polskiej awangardy. Do ich zrealizowania zaprosiliśmy młodych polskich twórców m.in.: Wojciecha Bąkowskiego, Łukasza Jastrubczaka, Agnieszkę Lasotę, i Łukasza Sosińskiego.
Artystów, których zadaniem było stworzenie współczesnego filmu wybraliśmy po przeanalizowaniu metody pracy oraz wątków pojawiających się w ich twórczości, zbliżających ich do oeuvre twórców wykorzystujących medium filmowe kilka dekad wcześniej. Budujemy tym samym przestrzeń, dla zawiązania się oryginalnych, międzypokoleniowych dialogów.
www.fundacjaarton.pl
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Józef Robakowski / Wojciech Bąkowski
Idę (1973), 2'56"
Od lat 70. Józef Robakowski realizuje tak zwane zapisy biologiczno-mechaniczne, w których, poprzez zakwestionowanie pozycji autora i przekazanie roli twórcy kamerze, bada relacje pomiędzy medium (mechanicznym narzędziem) a ludzką percepcją. W Idę Robakowski przyrównuje działanie kamery do ludzkiej fizyczności. Filmując w czasie rzeczywistym i w jednym ujęciu swoją wspinaczkę na wysoką wieżę, artysta liczy na głos kolejne stopnie. Zmęczenie autora-operatora, którego sylwetka znajduje się poza kadrem, daje się słyszeć wyłącznie w jego oddechu i głosie, to, co widzimy, jest spojrzeniem kamery.
Opis na podstawie: Ł. Ronduda, Sztuka polska lat 70. Awangarda, Warszawa 2009
1, 2, 3, 4 (Videopoliczki) (1993) , 1’36”
W filmie 1, 2, 3, 4 (Videopoliczki) poprzez użycie powtarzanych w różnych konfiguracjach autorskich sygnałów świetlnych oraz odliczanie, artysta tworzy własny system znaków, który sugeruje możliwość rozkodowania ukrytego komunikatu. Kolejne próby odbiorczego odczytu są jednak nieskuteczne. Robakowski udowadnia, że język, którym na co dzień posługujemy się przy interpretacji świata, zmienia się wraz z przekształcającą się rzeczywistością i wymaga nieustannej rewizji.
Opis na podstawie: Ł. Ronduda, Sztuka polska lat 70. Awangarda, Warszawa 2009.
Ściana (2010), 5’20”
Do lampy od lampy (2011), 3’14”
Żeby dalej tak szło (2010), 5’43”
Z listu od Wojciecha Bąkowskiego:
„W liceum miałem leniwego nauczyciela od fotografii. Przychodził do sali z kawą i drożdżówką i czytał gazetę. Abyśmy się nie nudzili, włączał magnetowid. Miał na kasetach samą awangardę, a głównie Warsztat Formy. Leżeliśmy głowami na ławkach, to było rano, i nic nas nie interesowało. Przejrzałem całą twórczość Robakowskiego jednym okiem myśląc o czymś innym. Czasem nawet spałem. Później, robiąc swoje filmy, bezwiednie odtwarzałem atmosferę tych prac. Trudno było mi od tej estetyki i filozofii uciec, stworzyć coś własnego. Ślady całej sprawy widać w tym co robię do dziś. Tak jest z tekstami charyzmatyków” W.B.
Zdzisław Jurkiewicz / Agnieszka Lasota
Zdarzenie (2016), 6’22”
„Ale ja się niczym nie trudzę, nie zlecam niczego, wykonania jakichś brył, po prostu stawiam teleskop, więc Jowisz poruszając się, sam rysuje ślad na kliszy”. Te słowa Zdzisława Jurkiewicza to kwintesencja jego twórczości. Jurkiewicz mieszkał i tworzył we Wrocławiu, w jednopokojowym mieszkaniu przy ulicy Łaciarskiej, które zamienił w niezwykły gabinet osobliwości, pracownię i obserwatorium astronomiczne w jednym. Było to miejsce efemerycznych zdarzeń, których jedynym śladem jest dokumentacja fotograficzna. Swoją aktywność twórczą Jurkiewicz stopniowo redukował, otwierając się na procesy przyrody, zjawiska astronomiczne czy choćby zmiany pór dnia czy roku, a więc te wszystkie przejawy istnienia świata, które są dla nas dostępne, ale które nie zawsze potrafimy dostrzec.
W swoim filmie „Zdarzenie” Agnieszka Lasota odnosi się do tego właśnie aspektu twórczości Jurkiewicza. Jej prywatna wideo-impresja metaforycznie ukazuje nam, że wszechświat może zaistnieć w swojej pełni wszędzie i w każdej chwili.
Ryszard Waśko / Łukasz Sosiński
Prosto-Krzywa (1973), 7’13”
Prosto-Krzywa to seria prac na którą składają się film i fotografie. Waśko obnaża w nich iluzję trójwymiarowości zapisu filmowego umieszczając płaskie, czarne figury geometryczne na tle dokumentalnej rejestracji miejskich ulic. Artysta dekonstruuje tym samym przyzwyczajenia odbiorcze widza oczekującego od obrazu filmowego i fotografii pełnego odwzorowania rzeczywistości.
Opis na podstawie: Ł. Ronduda, Sztuka polska lat 70. Awangarda, Warszawa 2009.
Cruising the neighborhood, thinking (2016), 3’38”
Łukasz Sosiński w swojej pracy odwołuje się bezpośrednio do dwóch filmowych realizacji Ryszarda Waśki: Prosto-krzywej (1973) oraz poświęconemu relacji dźwięku i przestrzeni eksperymentowi pod tytułem 30 sytuacji dźwiękowych (1975). Metody zastosowane przez Waśkę w latach siedemdziesiątych transponuje jednak i, wykorzystując nowe media, przenosi w inny, współczesny kontekst.
Paweł Kwiek / Łukasz Jastrubczak
Rozmowa z Bogiem I i II (1990), 10’19’’
W 1980 roku, po doświadczeniu opisywanego wielokrotnie przez artystę duchowego widzenia, Paweł Kwiek zaczyna tworzyć autorską sztukę religijną. W swoich działaniach wykorzystuje symbole i rytuały przynależne obrządkowi chrześcijańskiemu, ale także innym wierzeniom. "Postawa awangardowa w pewnym momencie się wysyciła. Pozostała mi albo całkowita anarchia w sztuce, albo religia, Bóg." – stwierdza autor w jednym z wywiadów. Prace Kwieka z tego czasu, choć wyróżniają się nową tematyką, wykorzystują szereg gestów, które artysta stosował podczas swojej neoawangardowej działalności w Warsztacie Formy Filmowej. Video Rozmowa z Bogiem I i Rozmowa z Bogiem II to odtworzenie sytuacji mistycznej, w której artysta porozumiewał się z Bogiem. Głos Stwórcy nagrany jest na przenośny magnetofon, swoje kwestie czyta widoczny w kadrze Paweł Kwiek.
Telepatia (2014), 3’3’’
Telepatia jest dokumentacją zdarzenia, w którym brały udział 3 osoby:
Łukasz Jastrubczak, Paweł Kwiek oraz operatorka kamery Małgorzata Mazur. Zdarzenie odbyło się na początku października 2014 roku na przedmieściach Warszawy. Wyżej wymienione osoby podróżowały samochodem; Paweł Kwiek i Łukasz Jastrubczak próbowali porozumieć się przy pomocy telepatii, a Małgorzata Mazur rejestrowała tę próbę kamerą.
Biogramy twórców:
Wojciech Bąkowski (ur. 1979)
film animowany, wideo, obiekt audio, muzyka
Ukończył ASP w Poznaniu w 2005 roku w pracowni Audiosfery prof. Leszka Knaflewskiego. Autor filmów animowanych i wideo, obiektów i instalacji audio, audioperformance, słuchowisk radiowych, muzyk, poeta. Lider grup muzycznych KOT i NIWEA. Współtwórca grupy artystycznej PENERSTWO. Był twórcą cyklu rysunkowego Tu mam taką rubrykę na rysunki w Gazecie Wyborczej (2009-2011). Laureat nagrody Deutsche Bank i Zachęty Narodowej Galerii Sztuki “Spojrzenia” w 2009 roku. Laureat nagrody “Paszport Polityki 2010″. Laureat stypendium „Młoda Polska 2011”. Redaktor naczelny magazynu „PÓŁMROK”.
(www.galeriastereo.pl)
Paweł Kwiek (ur. 1951)
Absolwent Wydziału Operatorskiego i Realizacji TV w PWSFTiT w Łodzi. W latach 1970-77 należał do grupy Warsztat Formy Filmowej, której był współzałożycielem. Wykładał na ASP w Warszawie (1977-78) oraz PWSFTiT w Łodzi (1978-81). Był jednym z prekursorów sztuki wideo w Polsce, uprawia film eksperymentalny, sztukę video, fotografię, rysunek, jest autorem manifestów oraz realizuje działania artystyczne z wykorzystaniem innych dyscyplin sztuki, kultury i nauk pokrewnych: filozofii, cybernetyki, poezji, socjologii.
Agnieszka Lasota (ur. 1971)
Absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (dyplom 1996 r. na wydziale Architektury Wnętrz) oraz podyplomowych studiów w Istituto Europeo di Design w Mediolanie (2006 r.). W swojej twórczości eksploruje nowe media i często w swoich projektach posługuje się Internetem. Jej inspiracją jest także nurt psychologii zorientowanej na process –metoda Arnolda Mindella, która jest próbą interpretacji subiektywnego doświadczania świata przez pryzmat ciała, emocji, snów, pamięci.
Jej zaangażowane społecznie projekty, będące diagnozą kondycji współczesnego człowieka, często wymagają uczestnictwa grupy dobrowolnych uczestników (Faceblok, 2012, Common Dream, 2013, Who Loves The Sun, 2014). Artystka analizuje zmiany wynikające z lokalnych i globalnych przemian. W ostatnim czasie (od 2012 r.) tworzy filmy, które są autonomicznymi pracami lub autorską dokumentacją realizowanych przez nią akcji. Agnieszka Lasota pracuje w Polsce i zagranicą na zaproszenie galerii prywatnych oraz publicznych instytucji.
Łukasz Jastrubczak (ur. 1984)
Posługuje się różnymi mediami, takimi jak wideo, rzeźba, instalacja, koncert, interwencja, podróż, efemeryczne zdarzenie. Współtworzy grupę artystyczną “Krzysztofjastrubczakłukaszkaczmarek” z Krzysztofem Kaczmarkiem. Wspólnie z Sebastianem Cichockim jest autorem książki i cyklu zdarzeń pt. Miraż. Z Małgorzatą Mazur prowadzi instytucję “Centrum”. Jest laureatem konkursu “Spojrzenia 2013”. Gra na syntezatorze w zespole “Boring Drug”. Współpracuje z galerią Dawid Radziszewski w Warszawie. Mieszka w Szczecinie, gdzie pracuje na Akademii Sztuki.
Zdzisław Jurkiewicz (1931-2012)
Był malarzem, fotografem, architektem, poetą, teoretykiem. W 1950 roku rozpoczął studia architektoniczne we Wrocławiu. Równolegle cały czas malował-realistyczne martwe natury, nieco później zainteresował się abstrakcją. Uczęszczał do pracowni Eugeniusza Gepperta w Państwowej Szkole Sztuk Plastycznych. Jedną z pasji Jurkiewicza była astronomia. Swój pierwszy teleskop skonstruował w wieku trzynastu lat, a jego dyplom stanowił projekt obserwatorium. Jednocześnie Jurkiewicz pogłębiał swoją wiedzę dotyczącą zagadnień koloru. Został asystentem katedry rysunku i malarstwa na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej, którą kierował później jako profesor. Od 1979 roku wykładał także na PWSSP w Poznaniu. Jego obrazy bliskie formalnie malarstwu materii, ewoluowały najpierw w stronę malarstwa gestu, by następnie zgłębiać kluczową dla Jurkiewicza w owym czasie koncepcję „kształtu ciągłości”. Jurkiewicz nieustannie definiował malarstwo zarazem w sensie ogólnym i w ujęciu osobistym, prowadząc do redukcji malarskiego gestu, wyraźnie widocznej w twórczości Jurkiewicza z lat 70. Jej przykładem jest emblematyczna już dziś realizacja „Na ścianie, na płótnie i na sztaludze” (1971). W drugiej połowie lat 60. Jurkiewicz powrócił do astronomii – konstruował teleskopy, obserwował i fotografował gwiazdy. Swoje mieszkanie przy ulicy Łaciarskiej 59 zamienił w niezwykły gabinet osobliwości. Kawalerka artysty stała się miejscem zdarzeń zarejestrowanych przez aparat fotograficzny m.in. Rysunek w Łazience (1972), Rysowanie światłem (1978), Słońce 1.VII.1972 (1972).
Pod koniec lat 70. istotną rolę w działaniach naukowo-artystycznych Jurkiewicza zaczęły odgrywać zwierzęta (myszy japońskie i chomiki, dla których budował autorskie obiekty), a nieco później rośliny hodowane i obserwowane przez autora w mieszkaniu na Łaciarskiej.
Biogram Z. Jurkiewicza opracowano na podstawie Zdzisław Jurkiewicz, kat. wyst. Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 27 czerwca - 25 września 2011, oprac. M. Szafkowska
Józef Robakowski (ur. 1939)
Artysta, historyk sztuki, autor filmów, cykli fotograficznych, video, rysunków, instalacji, obiektów, projektów konceptualnych oraz inicjator wielu ważnych zdarzeń i multimedialnych akcji artystycznych. Kurator i właściciel Galerii Wymiany. Studiował na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu oraz na Wydziale Operatorskim PWSFTviT w Łodzi, gdzie w latach 1970 -1981 był wykładowcą i kierownikiem Zakładu Fotografii i Reklamy Wizualnej. W 1995 roku powrócił do pracy na tej uczelni, gdzie obecnie prowadzi pracownie działań multimedialnych. Współzałożyciel grup artystycznych, podejmujących eksperymentalne działania, m.in.: OKO (1960), STKF PĘTLA (1960-1966), ZERO-61 (1961-1969), KRĄG (1965-1967) oraz powołanej w 1970 roku w Łodzi grupy artystycznej Warsztat Formy Filmowej i Telewizyjnej Grupy Twórczej Stacja Ł (1991-1992).
Łukasz Sosiński (ur. 1981)
W 2010 roku ukończył Intermedia na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu, Tam również w 2013 roku rozpoczął studia doktoranckie. Mieszka i pracuje w Warszawie. Od 2015 roku współpracuje z Galerią Wschód. (www.galeriawschod.com)
Ryszard Waśko (ur. 1947)
Zajmuje się fotografią, filmem, video, rysunkiem, malarstwem, rzeźbą, jest performerem i autorem instalacji oraz kuratorem. Studiował w WSFTiTv w Łodzi. Był członkiem założonego przy Szkole Filmowej w 1970 r. Warsztatu Formy Filmowej. Zorganizował w Łodzi cykl międzynarodowych wystaw „Konstrukcja w Procesie” (pierwszy raz w 1981). W latach 1981-89 mieszkał w Niemczech Zachodnich. Stypendysta DAAD w Berlinie (1985). Na początku lat 90. założył Muzeum Artystów z siedzibami w Łodzi, Nowym Jorku, Tel Avivie, Berlinie, Paryżu, Cardiff, Melbourne, w ramach którego był kuratorem ponad 100 wystaw. W latach 1990- 92 pełnił funkcje dyrektora artystycznego słynnego muzeum P. S. 1 (dziś część MoMA). W 2004 r. zainicjował i był kuratorem międzynarodowej wystawy Łódź Biennale.
