Marian Szpakowski
Co pozostaje... (szkice, grafiki, zdjęcia z pracowni artysty)
BWA Zielona Góra, 1.09-1.10.2023
Ta wystawa jest zaproszeniem do pracowni, której już nie ma. Marian Szpakowski otrzymał ją w 1960 roku przy ul. Wyspiańskiego 40 i tworzył tam aż do swojej śmierci w 1983 r. W 40 lat później prezentujemy kolejną wystawę artysty, który w istotny sposób wpłynął na znaczenie sztuki współczesnej w naszym mieście.
Pracownia to miejsce, do którego zaprasza się nielicznych, miejsce specjalne, trochę warsztat a trochę azyl, trochę magazyn dorobku. To, co widzicie Państwo na wystawie jest udostępnieniem niewielkiego fragmentu twórczości artysty. Szkice, rysunki, próbne odbitki, projekty wnętrz, zaproszeń, opakowań, form przestrzennych, zdjęcia rodzinne, towarzyskie, z podróży prezentujemy tu w niewielkiej części jako ilustrację 30 lat pracy artysty. Obrazy, których kilka jest na wystawie, to podsumowanie kolejnych etapów przemian w jego twórczości.
Wystawa nie jest podsumowaniem dorobku artystycznego i organizatorskiego Mariana Szpakowskiego. Jest raczej kolejnym przypomnieniem tej postaci, która zasługuje na stałe miejsce naszej zbiorowej pamięci. Był to bowiem artysta, który choć skupiony na swojej twórczości i poszukiwaniach formalnych, wielką wagę przywiązywał do roli sztuki jako integralnego elementu świata i narzędzia do jego przekształcania. Przez cały okres swojego życia w Zielonej Górze starał się uczynić z naszego miasta ważne miejsce dla kultury nie tylko w lokalnym sensie.
Dziękujmy Samarkandzie Szpakowskiej za udostępnienie archiwum artysty oraz Galerii Dawid Radziszewski z pomoc w organizacji wystawy.
Marian Szpakowski (ur. 11.01.1926 w Zaleszczykach, zm. 01.09.1983 w Zielonej Górze). Przyjechał do naszego miasta w 1954 roku po studiach na ASP w Krakowie. Był pomysłodawcą i organizatorem Wystaw i Sympozjów "Złote Grono" (1963-1981), jednego z największych pokazów polskiej sztuki współczesnej. Pełnił funkcję plastyka miejskiego, był prezesem Zarządu Okręgu Związku Polskich Artystów Plastyków, prowadził Galerię 70 w Klubie MPiK, w 1983 roku był także dyrektorem BWA w Zielonej Górze.
Prezentował swoje prace na wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych w najważniejszych polskich galeriach a także wielokrotnie w Szwajcarii i Wielkiej Brytanii.
1. Z przyjaciółmi, od lewej: NN, Marian Szpakowski, Stanisław Kowalski, Jan Muszyński
fot. Bronisław Bugiel
2. Na wernisażu, od lewej: Maria Szpakowska, Adam Falkiewicz, Marian Szpakowski
fot. Bronisław Bugiel
A. 1952-1954 - rysunki z czasów studiów na ASP w Krakowie.
3. Portret Hanny Rudzkiej-Cybisowej, lata 50., olej na płótnie, 98 x 64 cm
dzięki uprzejmości Rodziny
B. 1954-1965 - stopniowe przechodzenie od realizmu do abstrakcyjnego malarstwa materii.
W rysunkach, grafikach i obrazach widać poszukiwanie własnego, oryginalnego języka, na początku poprzez odniesnienia do widzianego z góry pejzażu, do przekształcanych potem fragmentów otoczenia. Później pojawiają się rytmicznie powtarzalne figury z wyraźną osią. Z tego okresu pochodzi relief z fasady BWA.
4. Kompozycja N2, 1963, technika mieszana, 110 x 81 cm
dzięki uprzejmości Galerii Dawid Radziszewski
C. Projekty graficzne i aranżacje wnętrz z lat 1954-1979. Marian Szpakowski przez cały okres swojej aktywności twórczej projektował także formy użytkowe. Projekty stoisk wystawowych, scenografie do imprez, mozaiki i murale dla lokali gastronomicznych, etykiety do napojów, zaproszenia i wydawnictwa, loga, plakaty itd. itp. W tym miejscu prezentujemy niewielki wybór oryginalnych szkiców i plansz.
Jest tu m.in. projekt okładki niezrealizowanego katalogu do III Sympozjum i Wystawy Złotego Grona
w 1967 roku.
5. Zdjęcia dzięki uprzejmości Muzeum Ziemi Lubuskiej, fot. Tomasz Gawałkiewicz i archiwum MZL
6. Zdjęcia pracowni artysty, fot. Bronisław Bugiel, dzięki uprzejmości Rodziny
7. Zdjęcia z pracowni artysty i wernisaży, fot. Bronisław Bugiel, dzięki uprzejmości Rodziny
D. 1965-1967 - artysta tworzy serię abstrakcyjnych obrazów, w których pojawiają się ostrosłupy szybujące w nieokreślonej przestrzeni, w różnych kierunkach, wchodzące ze sobą w dynamiczne relacje. Prezentowanej na wystawie pracy z tego cyklu towarzyszą szkice do obrazów, będące ich precyzyjnymi
w formie i kolorystyce projektami. Te całkowicie już abstrakcyjne prace świadczą o coraz większym zainteresowaniu artysty sztuką podporządkowaną regułom geometrii.
8. Kompozycja X, 1965, akryl na płycie, 111 x 122 cm
dzięki uprzejmości Rodziny
9. Projekt formy przestrzennej powstały na I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu w 1965 r.
W swoim kształcie nawiązuje do obrazów z tego czasu. W założeniu rzeźba miała być umieszczona w miejscu dzisiejszego ronda przed Urzędem Marszałkowskim w Zielonej Górze.
10. Oskar Zięta, Generacje, 2022/23, model rzeźby inspirowanej reliefem Mariana Szpakowskiego
z fasady budynku galerii BWA, wydruk 3D
E. 1968-1978 - Szpakowski rozpoczyna okres tworzenia reliefów, obrazów w których pojawia się rzeczywisty trzeci wymiar. W tych pracach coraz bardziej uproszczone, ascetyczne formy są monochromatyczne.
11. Relief biały, 1979, akryl na płycie, drewno, 120 x 120 cm
dzięki uprzejmości Dawida Radziszewskiego
F. 1979-1983 - to czas badania możliwości nowych materiałów - płyt pleksiglasowych, metalizowanych papierów, nacinanych kolorowych kartonów. Artysta wraca też do płaskiego malarstwa, tworząc cykl płócien z prostą diagonalną formą. Prezentowany na wystawie obraz jest jedną z ostatnich prac Mariana Szpakowskiego.
12. Kompozycja z czarnym kwadratem, 1979, pleksi/pł. paździerzowa, 50x50 cm
dzięki uprzejmości Galerii Dawid Radziszewski
13. Kompozycja, 1983, olej, płótno, 62x82 cm
kolekcja BWA Zielona Góra
14. Powiększenia z negatywów własnych artysty, lata 60-70.:
selfie
projekt nieustalonego wnętrza
selfie
córka Samarkanda
projekt medalu do IV Złotego Grona
15. Album z rysunkami z lat 1952-1954
16. Nauka i praca, 1949-80
17. Sztaluga z pracowni Mariana Szpakowskiego
18. Galeria 70
19. Fotografie stykowe z wystaw i przedsięwzięć organizowanych przez Mariana Szpakowskiego
w latach 1960-80, fot. Bronisław Bugiel
dzięki uprzejmości Rodziny
20. Matryce grafik z lat 1958-1982
